Karadeniz’de Horon

Doğu Karadeniz Bölgesi’nin el ele ve kemençe eşliğinde oynanan en sevilen oyunlarından biri kuşkusuz horondur. Oyun tarzı ve farklı ritimleriyle yöreden yöreye farklılıklar da barındırmaktadır. Bilhassa dönem dönem yöre halkının bir araya gelerek türküler ve horonlarla eğlendiği yayla şenlikleri meşhurdur. Zira horonu sadece müzik eşliğinde oynanan bir eğlence aracı olarak tanımlamak eksik olacaktır. Engebeli dağları, sert iklim koşulları ve ekonomik şartlara yöre insanının nasıl dayandığının ifadesidir horon. Söz konusu kültürün oluşmasında halkın yaylalara göç etmesi etkili olmuştur. Nitekim yarı-göçebe hayata alışık olan Türk insanları karadenize yerleştiklerinde de bu alışkanlığı sürdürmüşlerdir. Dolayısıyla yaylalara akın edilmesiyle birlikte bölge insanı bunu şenliklerle karşılayarak kutlamışlardır. Karadenizin eğlence araçlarından olan horon farklı ritimler içinde barındırmaktadır. Horon oyunlarının içinde yer alan çeşitlli ritmik melodiler vardır. Bunlardan biri de “fora” olarak adlandırılmaktadır. Fora kısmında oyuncular, oyunlarına mola verererek  atma türküler atarak devam etmektedirler. Bu bölümde horon oyuncuları kederlerini, mutluluklarını, arzularını atma türküler ile dile getirirler. Dolayısıyla fora bölümü horonda komutçu tarafından başlatılmaktadır. Ve  Ardeşen oyunları da fora bölümleriyle bilinmektedir. Genellikle ardeşen oyunu foraları dörtlükler biçimindedir ve uyak şekilleri de aa ba, abab, abcb biçimindedir. Fora dörtlüğüne bir örnek vermek gerekirse:

Omuzumda orağum -A

Budur benum merağum-A

Daha bakmam dağlara-B

Geliyor ağlamağum-A

             Sevduğum uşudun mi-A

             Kapi kaldi araluk-B

             Böyle ikbal mi olur-C

             Yarum kaldi sevdaluk-B

         Ardeşen’de yaşayan Mustafa Alptekin’in yazmış olduğu fora:

            1:  Fındık çubuklarından                                             

                 Yapayım sepetini                                                                            

                 Varacak mısın bana                                                                                                                                                                                                         

                 Bileyim niyetini                                                                                              

             2: Çay makası yakıştı

                  O nazik ellerine

                  Gel de bir sarılayım o ince bellerine

             3:  Bugün hava yağmurlu

                   Girme çay tarlasına

                   Bu canım kurban olsun

                   Gözünün karasına                       

 Görüldüğü üzere karadeniz halkının günlük yaşamda yaşadıkları, karşılaştıkları güçlükler, meşguliyetleri ya da aşkları genel olarak türkülerin ana temalarını oluşturmuştur. Türküler, karadeniz insanının nefesi, sevincidir. Yemyeşil ormanların, coşkulu derelerin, dumanlı dağların hikayeleri gizlidir dudaklardan dökülen türkülerde.                                              

Kaynak: Ardeşen Yöresi Horon Pratiğinde “Fora” Biçimi: Erkan Saral.